ชาติกล้า ถือกำเนิดขึ้นมาบนกองขยะ ด้วยอาชีพของ อัมพร ผู้เป็นแม่ที่ต้องหาเลี้ยงครอบครัว และ ชัยชนะ สามีขี้เมา กักขฬะ ด้วยการขุดคุ้ยหาสิ่งของจากกองขยะเพื่อแลกเปลี่ยนเป็นเงิน อัมพรต้องทำงานหนักทั้งที่ท้องแก่ ขณะที่ชัยชนะเอาแต่ฉกเงินที่อัมพรหามาได้ไปกินเหล้า เล่นการพนัน และพาผู้หญิงอื่นมานอนที่บ้าน ชัยชนะทุบตีทำร้ายอัมพรยามไม่ได้ดั่งใจเป็นประจำจนชาวบ้านเอือมระอา สงสารแต่ก็ทำอะไรไม่ได้ อัมพรกลัวลูกจะเติบโตขึ้นมาก้าวร้าวเหมือนพ่อ จึงกีดกันไม่ให้ชัยชนะแตะต้องลูกจนทำให้ชัยชนะที่ตื่นเต้นและเห่อลูกชายเช่นกันเลิกคิดที่จะรักลูก และเมื่ออัมพรอุ้มลูกชายไปให้ ลุงธรรม ผู้ที่คนในชุมชนนับถือเพราะความเป็นคนธรรมมะธรรมโม โอบอ้อมอารี เป็นคนตั้งชื่อให้เด็ก ทำให้ชัยชนะโกรธจัดลงมือทำร้ายทุบตีอัมพรอย่างหนักและยืนยันที่จะให้ลูกชายชื่อว่าชาติกล้า

เสี่ยเฮง เจ้าของธุรกิจรับซื้อขยะและของเก่าเป็นอีกผู้หนึ่งที่เฝ้าดูอัมพรด้วยความเห็นใจ และคอยช่วยเหลือทุกครั้งที่ทำได้เพราะเขาชอบในความดีของอัมพรและแอบหลงรักเธอ ทั้งๆที่ อาม้า แม่ของเสี่ยเฮงพยายามเร่งเร้าให้เสี่ยเฮงไปสู่ขอ กิมหล่าน ลูกสาว อาหยง เพื่อนรักของอาม้ามาเป็นลูกสะใภ้ เพราะคิดว่ากิมหล่านเป็นแม่บ้านแม่เรือน แถมมีรูปร่างหน้าตาสวยงามเหมาะสมกับเสี่ยเฮงลูกชายคนเดียวโดยหารู้ไม่ว่าจริงๆแล้วกิมหล่านเป็นผู้หญิงเกียจคร้าน สกปรกไม่เคยหยิบจับทำงาน แต่ทั้งแม่ทั้งลูกสร้างภาพหลอกตาให้อาม้าเข้าใจผิดมาตลอด เพราะอาหยงอยากได้เสี่ยเฮงมาเป็นลูกเขย เพื่อตนและลูกสาวจะได้อยู่สุขสบาย

ชัยชนะไม่พอใจเสี่ยเฮงที่เข้ามาช่วยเหลือครอบครัว และคิดว่าเป็นชู้กับอัมพรจึงพาลทุบตีทำร้ายอัมพรแทบทุกวัน แถมยังขโมยเงินที่อัมพรเก็บซ่อนไว้เพื่อเป็นค่าเล่าเรียนของชาติกล้าไปเที่ยวสำมะเลเทเมา ลุงธรรม เพื่อนบ้าน และเสี่ยเฮงพูดให้อัมพรฟ้องหย่า เธอยังไม่ตัดสินใจจนกระทั่งฟางเส้นสุดท้ายเมื่อชัยชนะเอาสร้อยพระเลี่ยมทอง สมบัติชิ้นเดียวที่อัมพรเก็บไว้จากพ่อแม่ของเธอไปขาย เธอจึงขอฟ้องหย่า ชัยชนะกลัวคำตัดสินของศาลจึงหนีไปและประสบอุบัติเหตุตายอย่างสยดสยอง เสี่ยเฮงจึงขออัมพรแต่งงาน แต่เธอไม่ต้องการให้จัดพิธีแค่ขอเข้ามาอยู่รับใช้อาม้าและเสี่ยเฮงในบ้าน โดยเสี่ยเฮงรับปากจะเลี้ยงดูชาติกล้าเหมือนลูกชายตัวเองและจะส่งเสียให้เรียนหนังสือ แต่ขณะเดียวกันอาม้ากับกิมหล่านไม่ยอม เสี่ยเฮงจึงต้องแต่งงานรับกิมหล่านเป็นเมียอย่างถูกกฎหมาย แต่เขาก็ไม่เคยคิดจะรักเธอแม้แต่น้อย กิมหล่านเข้ามาอยู่ในบ้านพร้อมกับ หมวย หลานสาวรุ่นเดียวกับชาติกล้า และสั่งให้หมวยคอยเป็นหูเป็นตากลั่นแกล้งสองแม่ลูกอยู่ตลอดเวลา โดยที่อาม้าก็รู้เห็นทุกอย่างแต่ทำเป็นนิ่งเฉย

ชาติกล้ามีฝีมือด้านการวาดรูป เขามักจะไปนั่งวาดรูปที่ริมแม่น้ำ โดยไม่รู้ตัวว่า นิด(นิสรา) เด็กสาวหน้าตาน่ารักเฝ้าดูอยู่และชื่นชมเขายิ่งขึ้นเมื่อชาติกล้าเข้าช่วยเหลือนักท่องเที่ยวต่างชาติที่โดนรุมทำร้าย ทำให้ เอก(เอกภพ) นายทหารคู่หมายของนิดไม่พอใจ นิดกลับมาเล่าเรื่องของชาติกล้าให้ น้อย ผู้เป็นแม่ฟัง เธอพอจะรู้ใจลูกสาวแต่ก็หมายมั่นให้นิดได้แต่งงานกับเอก ลูกชายของ อุไร เพื่อนรักของตน ฝ่ายนิดก็ชวน ดอกปีบ เพื่อนสนิทไปตามหาชาติกล้าที่ริมแม่น้ำแต่ไม่เจอโดยไม่รู้ว่าชาติกล้าเองก็แอบมองเธออยู่ห่างๆ

กิมหล่านพยายามใส่ร้ายอัมพรและชาติกล้าให้เสี่ยเฮงฟังตลอดเวลา แต่เสี่ยเฮงมั่นใจในความดีของสองแม่ลูกจึงไม่เคยเชื่อและยิ่งรู้สึกแย่กับกิมหล่านมากขึ้น สุดท้ายกิมหล่านร่วมมือกับอาม้าหลอกชาติกล้าว่าเสี่ยเฮงทำธุรกิจขาดทุนจนเป็นหนี้สินทำให้ชาติกล้าตัดสินใจไม่เรียนต่อมหาวิทยาลัย และเบนเข็มมาเรียนช่างศิลป์ และหาเงินเรียนเองโดยมี เดช เพื่อนที่ไม่ถูกกันตอนเด็กแต่กลับกลายมาเป็นเพื่อนรักคอยให้ความช่วยเหลือกันตลอด ชาติกล้าได้เจอกับนิด และดอกปีบอีกครั้งหลังจากทั้งสองสาวเป็นนักศึกษามหาวิทยาลัย นิดสวยขึ้นผิดตาทำให้ชาติกล้ายิ่งรู้สึกเจียมตัวมากขึ้น

เอกรู้ว่านิดชอบชาติกล้าจึงคิดจะหมั้นหมายเธอไว้ก่อน และไปขุดคุ้ยอดีตมาด่าว่าชาติกล้าเป็น “ไอ้ขยะ” นิดโกรธมาก ชาติกล้าหนีกลับมานั่งวาดรูปขาย ระหว่างนั้นมีคนถูกกระชากกระเป๋าชาติกล้าเข้าไปช่วยกลับถูกหาว่าเป็นคนร้ายซะเอง นิดช่วยประกันตัวออกมาจากคุก กิมหล่านได้ทีเข้ามาด่าว่าชาติกล้าเป็นไอ้ขี้คุก และตบตีหมวยที่ไปช่วยเป็นพยานให้ชาติกล้า เพราะหมวยเองแอบหลงรักชาติกล้ามาตั้งแต่เล็ก เมื่อชาติกล้ากับนิดสนิทกันมากขึ้น หมวยจึงไม่พอใจพูดให้นิดเข้าใจผิดคิดว่าตนเป็นคนรักของชาติกล้า ฝ่ายเอกเอาเงินมาเสนอให้ชาติกล้าเลิกยุ่งกับนิดเพราะยังไงนิดก็ต้องแต่งงานกับตน ทำให้ชาติกล้าเสียใจมากจนไปกินเหล้าเมาหนัก หมวยมาช่วยพากลับเข้าห้อง กิมหล่านเห็นเข้าเลยกลายเป็นเรื่องใหญ่ ชาติกล้าต้องถูกไล่ออกจากบ้านกลับไปอยู่ที่บ้านกองขยะ แต่เขากลับช่วยพัฒนาชุมชนกองขยะให้ดีขึ้นด้วยการชวนชาวบ้านคัดแยกขยะทำให้ทุกคนยอมรับในตัวเขา นิดคิดว่าหมวยและชาติกล้ารักกัน ด้วยความเสียใจจึงยอมตกลงแต่งงานกับเอก ขณะที่โครงการรณรงค์คัดแยกขยะของชาติกล้าเป็นข่าวดังนิดเห็นชาติกล้าทางทีวีก็รู้ว่าตัวเองตัดใจไม่ได้ยิ่งใกล้วันแต่งงานยิ่งหมองเศร้า และเมื่อรู้ว่าตนเข้าใจผิดจึงไปหาชาติกล้าที่บ้านหวังจะเป็นของเขาก่อนที่จะต้องแต่งงานกับเอก แต่ชาติกล้าเป็นสุภาพบุรุษเกินกว่าจะทำได้จึงนั่งเฝ้านิดหลับไปจนเช้า ชีวิตหลังแต่งงานของนิดไม่มีความสุขเลย เมื่อเอกเริ่มเผยตัวเองว่าเป็นคนโมโหร้ายถึงขั้นลงมือตบตีเพื่อให้นิดเลิกคิดถึงชาติกล้า

ชาติกล้าและเดชไปสมัครเป็นตำรวจตระเวนชายแดน ช่วยสอนหนังสือและดูแลหมู่บ้านชาวเขา เวียนา สาวชาวเขาแอบชอบชาติกล้า และ ลีซา เพื่อนของเวียนนาแอบชอบเดช แต่ทั้งคู่ไม่ได้คิดในเชิงชู้สาว มุ่งมั่นช่วยพัฒนาหมู่บ้านจนทุกคนให้ความยอมรับ ฝ่ายเสี่ยเฮงรู้ตัวว่าเป็นโรคหัวใจจึงทำพินัยกรรมแบ่งทรัพย์สิน กิมหล่านแอบเห็นอัมพรและชาติกล้าได้ส่วนแบ่งมากกว่าตนจึงเจ็บแค้น เมื่อเสี่ยเฮงอาการกำเริบจึงแกล้งปัดยาทิ้งและคิดว่าเสี่ยเฮงตาย จากนั้นจึงบีบให้อัมพรต้องออกจากบ้านกลับไปอยู่กองขยะ แต่ที่นั่นอัมพรกลับอยู่ได้อย่างมีความสุขเพราะชาติกล้าได้พัฒนาจนชาวกองขยะกลายเป็นชุมชนที่น่าอยู่ เรื่องพลิกผันเมื่อเสี่ยเฮงรอดตายปาฏิหาริย์และไม่คิดเอาผิดกิมหล่านทำให้เธอสำนึกผิดยอมหย่าให้ เสี่ยเฮงรีบกลับไปรับอัมพรมาอยู่ด้วยกันเหมือนเดิม

เอกได้ยินลูกน้องที่เคยให้ติดตามนิดคุยในวงเหล้าถึงเรื่องก่อนวันงานแต่งที่นิดไปอยู่กับชาติกล้า ทำให้เอกโกรธจนขาดสติตบตีนิดอย่างรุนแรงต่อหน้าน้อย ชาติกล้ารู้เข้าจึงโทรหาด้วยความเป็นห่วง เอกได้ยินนิดบอกรักชาติกล้า จึงโกรธจนหน้ามืดจะเข้าทำร้ายตบตีนิดอีก น้อยกลัวจึงเอามีดขู่ให้เอกออกจากบ้านและจะให้นิดฟ้องหย่า สุดท้ายเอกก็ตัดใจได้เมื่อรู้ว่าตนไม่มีวันจะได้หัวใจของเธอ นิดรีบไปหาชาติกล้าที่ชายแดนพร้อมใบหย่า ทั้งคู่อยู่ด้วยกันอย่างมีความสุขจนนิดท้องได้ 2 เดือน ชาติกล้าออกตระเวนชายแดนเจอพวกค้ายาเสพติดเกิดยิงต่อสู้กัน ชาติกล้าใช้อุบายจนพวกมันล่าถอยแล้วจึงแบกร่างเดชที่บาดเจ็บจากการถูกยิงกลับหมู่บ้าน

ชาติกล้ากลายเป็นวีรบุรุษ เมื่อสื่อมาสัมภาษณ์เขาเล่าประวัติของตัวเองอย่างไม่อายจนสื่อตั้งฉายาว่า “วีรบุรุษกองขยะ” ท่ามกลางความภาคภูมิใจของอัมพรและนิดที่ไปร่วมอยู่ในเหตุการณ์ แต่แล้วทุกอย่างก็หยุดลงเมื่อเสียงปืนดังขึ้น ชาติกล้าถูกลอบยิงสิ้นใจในอ้อมกอดของอัมพรและนิดที่แทบจะขาดใจตายตามชาติกล้าไป

งานศพของชาติกล้าได้รับพระราชทานเพลิงศพพร้อมเลื่อนยศ มีผู้มาร่วมงานแน่นขนัด อัมพรเสียใจจนเป็นลมหลายรอบ ชาวขยะต้องคอยดูแลไม่ห่าง ขณะที่น้อยและดอกปีบก็ต้องคอยให้กำลังใจอยู่ข้างๆนิดไม่ห่างเช่นกัน

4 ปีผ่านไป ขณะที่อัมพรทำงานอยู่ในบ้าน นิดพาลูกชายที่ไปเติบโตอยู่เมืองนอกเข้ามาหาย่า อัมพรนิ่งมองหลานชายที่เหมือนชาติกล้าราวคนเดียวกันอย่างตื้นตัน