ไกล่เกลี่ยก่อนฟ้อง ไม่ต้องเสียเงิน ศาลพิพากษาได้

วันที่ 20 พ.ย. 2566 เวลา 14:45 น.

ศาลชี้ช่อง ไกล่เกลี่ยก่อนฟ้อง ประนีประนอมไม่ต้องเป็นคดี ไม่มีค่าใช้จ่ายแถมไม่มีประวัติโดนฟ้อง ประนีประนอมก่อนฟ้องคดี นายอดุลย์ ขันทอง ผู้พิพากษาศาลฎีกา เปิดเผยถึง การไกล่เกลี่ยก่อนฟ้อง ในศาลยุติธรรม ซึ่งเป็นแนวทางที่ศาลเพิ่มเติมขึ้นมาเพื่อประชาชนโดยไม่ต้องฟ้องคดี และไม่มีค่าใช้จ่าย ว่า  จากเดิมศาลเป็นที่พึ่งสุดท้าย ตอนนี้ศาลตั้งเป้าที่จะเป็นที่พึ่งแรกของประชาชน และต้องไม่เกิดภาระค่าใช้จ่ายต่อประชาชน การไกล่เกลี่ยก่อนฟ้อง หากใครมีปัญหาข้อพิพาท ไม่ว่าจะเป็นเรื่องใดก็ตามสามารถมาที่ศาล โดยเฉพาะเรื่องทางแพ่งทุกประเภทคดี คดีอาญาความผิดอันยอมความได้ สามารถมายื่นคำร้องขอไกล่เกลี่ยก่อนฟ้องได้ที่ศาลยุติธรรมทั่วประเทศ  สำหรับกฎหมายที่เกี่ยวกับการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท เดิมพูดถึงแต่การไกล่เกลี่ยหลังฟ้องคดีแล้ว แต่ปัจจุบันได้พัฒนาแล้ว โดยยึดหลักความคิดที่ว่า หากต้องรอให้ประชาชนมาฟ้องศาล แปลว่าต้องเสียค่าใช้จ่าย ต้องหาทนายความมาฟ้องให้ เสียค่าขึ้นศาล ค่าใช้จ่ายอื่น ๆ แต่วันนี้กฎหมายเปลี่ยน คือ พ.ร.บ.การไกล่เกลี่ยข้อพิพาท พ.ศ.2562 ใช้บังคับเมื่อช่วง พ.ย.2562 และ ป.วิแพ่ง ม.20 ตรี ซึ่งสองฉบับนี้พูดถึงการไกล่เกลี่ยก่อนฟ้อง เมื่อประชาชนมีปัญหาไม่จำเป็นต้องฟ้องคดี สามารถมายื่นคำร้องขอไกล่เกลี่ยต่อศาลได้โดยไม่ต้องเสียค่าขึ้นศาล และยังมีเจ้าหน้าที่ศาลคอยแนะนำช่วยเหลือการเขียนหรือร่างคำร้องขอไกล่เกลี่ยต่อศาล ทั้งนี้ กฎหมายทั้งสองฉบับไม่ได้ซ้ำซ้อนกัน แต่จะเอื้อให้ประชาชนใช้กฎหมายในการขอไกล่เกลี่ยได้ทั้งสองฉบับ โดย พ.ร.บ.การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทฯ สามารถยื่นคำร้องในคดีแพ่งทุกประเภทคดี เช่น คดีเช่าซื้อเช่าทรัพย์ ค้ำประกัน จำนำ จำนอง ผิดสัญญาที่ทุนทรัพย์ไม่เกิน 5 ล้านบาท หรือคดีมรดกระหว่างทายาทไม่จำกัดทุนทรัพย์ ศาลรับไกล่เกลี่ย ยกเว้น คดีครอบครัว คดีเกี่ยวกับสิทธิสภาพของบุคคล คดีเกี่ยวกับกรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์ ถือเป็นข้อจำกัดบางอย่าง ส่วน ป.วิแพ่ง ม.20 ตรี ได้ปรับแก้ให้ไกล่เกลี่ยได้ทุกคดี คดีทรัพย์สินทางปัญญา การค้าระหว่างประเทศ แม้แต่คดีครอบครัวก็ไกล่เกลี่ยได้ แต่มีข้อจำกัดคือ ต้องไปยื่นคำร้องต่อศาลที่มีเขตอำนาจเหนือคดีนั้น หมายความว่า หากยื่นคำร้องในคดีเกี่ยวกับครอบครัว ต้องยื่นศาลเยาวชนและครอบครัว ที่มีเขตอำนาจเหนือคดีนั้น ตัวอย่างเช่น หากอาศัยที่อยู่ จ.สุพรรณบุรี มีปัญหาในครอบครัว ก็ต้องยื่นศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดสุพรรณบุรี โดยมีข้อดีคือ ไม่จำกัดทุนทรัพย์ ไม่เสียค่าขึ้นศาล หากฟ้องต่อศาลทุนทรัพย์ 100 ล้าน ต้องเสียค่าขึ้นศาลร้อยละ 2 ก็ถือเป็นเงินจำนวนมาก โดยประชาชนไปที่ศาลสามารถยื่นคำร้องต่อศูนย์ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทประจำศาลยุติธรรม หากเป็นคดีทรัพย์สินทางปัญญา ก็สามารถยื่นคำร้องได้ที่ ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศ หากเดินไปศาลแล้วมายื่นคำร้องผิด เจ้าหน้าที่ศาลจะดำเนินการยื่นคำร้องให้ผ่านระบบ CIOS ยื่นไปยังศาลที่มีเขตอำนาจและจะให้ประชาชนไปติดต่อที่ศาลนั้นในภายหลัง ทั้งนี้ เมื่อยื่นคำร้อง การไกล่เกลี่ยก่อนฟ้อง เจ้าหน้าที่จะเสนอผู้พิพากษาพิจารณาสั่งคำร้อง ปกติก็จะรับคำร้องและมีหนังสือเชิญชวนอีกฝ่ายเข้าสู่กระบวนการ เมื่อคู่กรณีตอบรับก็จะแต่งตั้งผู้ประนีประนอมประจำศาลให้ช่วยไกล่เกลี่ยในเรื่องนั้น หากตกลงกันได้จะทำบันทึกข้อตกลงหรือสัญญาประนีประนอมยอมความ และยังสามารถแถลงต่อศาลร่วมกัน ขอให้ศาลมีคำพิพากษาตามสัญญาประนีประนอมยอมความไปเลย ศาลจะดูว่ามีเหตุจำเป็นไหม ซึ่งโดยปกติศาลจะพิพากษาตามยอม เพื่อไม่ให้ทั้งสองฝ่ายมามีปัญหากันอีก เมื่อฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดผิดสัญญาสามารถบังคับคดีได้เลย ไม่ต้องกลับมาฟ้องกันอีก ไม่มีโจทก์ไม่มีจำเลย หากไม่สะดวกมาศาลก็สามารถไกล่เกลี่ยออนไลน์ได้ สามารถเซ็นสัญญาผ่านระบบได้ ศาลมีคำพิพากษาผ่านระบบได้ อย่างไรก็ตาม หากทั้งสองฝ่ายไม่ประสงค์ที่จะมีประวัติว่าถูกดำเนินคดีในศาล ไม่อยากให้ศาลมีคำพิพากษาทันที ก็สามารถตกลงในสัญญาได้ว่า หากฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดไม่ปฏิบัติตามที่ตกลง อีกฝ่ายสามารถยื่นขอให้ศาลมีคำพิพากษาตามยอมในภายหลัง และออกคำบังคับคดีได้